พ่อแม่ของปู่ย่าตายายทั้งสองข้าง
phaawF maaeF khaawngR bpuuL yaaF dtaaM yaaiM thangH saawngR khaangF
great grandparents; eight parents of one's grandparents

ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่
duuM chaangH haiF duuM haangR duuM naangM haiF duuM maaeF
"Like mother, like daughter."

แม่หวงเธอมากเก็บไว้เป็นสาวก้นครัว ไม่ให้ไปงานไหนกับใครเลย
maaeF huaangR thuuhrM maakF gepL waiH bpenM saaoR gohnF khruaaM maiF haiF bpaiM ngaanM naiR gapL khraiM leeuyM
"Mother is very jealous of you; she keeps you locked up like a scullery maid and won't let you go out to any parties with anyone at all."

แม่คนนี้ก้นร้อน นั่งที่ไหนไม่ได้นานหรอก
maaeF khohnM neeH gohnF raawnH nangF theeF naiR maiF daiF naanM raawkL
"She is very fidgety; she can't sit still for any length of time at all."

แม่คนนี้ก้นหนัก ไปนั่งคุยอยู่บ้านเพื่อนตั้งแต่เช้ายังไม่ยอมกลับ
maaeF khohnM neeH gohnF nakL bpaiM nangF khuyM yuuL baanF pheuuanF dtangF dtaaeL chaaoH yangM maiF yaawmM glapL
"She is very lazy; she goes to sit at her friend's house from early in the morning and just doesn't want to come home."

เพื่อนยากจนไม่มีเวลาดูหนังสือ วัน ๆ ต้องช่วยพ่อแม่ทำงานไม่ว่างเว้น
pheuuanF yaakF johnM maiF meeM waehM laaM duuM nangR seuuR wanM wanM dtawngF chuayF phaawF maaeF thamM ngaanM maiF waangF wenH
"My friend, who is very poor and has no time to study, has to help his mother and father in their business without fail."

คุยกับแฟนไม่สะดวกเลย แม่มานั่งกันท่าตลอด
khuyM gapL faaenM maiF saL duaakL leeuyM maaeF maaM nangF ganM thaaF dtaL laawtL
"It's really difficult to talk with my girlfriend; her mother always sits with us and obstructs (our conversation)."

ถ้าอยากกินกันนาน ๆ กรุณาอย่าผลาญเงินแม่กู
thaaF yaakL ginM ganM naanM naanM gaL rooH naaM yaaL phlaanR ngernM maaeF guuM
"If you don't want to end up burning all your bridges, then please stop pissing away all my mother's bloody money."

แม่ห่วงเธอมาก เก็บไว้เป็นสาวก้นครัว ไม่ไปงานไหนกับใครเลย
maaeF huaangL thuuhrM maakF gepL waiH bpenM saaoR gohnF khruaaM maiF bpaiM ngaanM naiR gapL khraiM leeuyM
"Mother is very worried about you therefore she is keeping you out of sight; she won’t let you go out to any parties or occasions with anyone at all."

ปรกติพ่อไม่เคยเถียงแม่ วันนี้เกิดเถียงขึ้นมา แม่งงพูดไม่ออกเลย
bprohkL gaL dtiL phaawF maiF kheeuyM thiiangR maaeF wanM neeH geertL thiiangR kheunF maaM maaeF ngohngM phuutF maiF aawkL leeuyM
"Usually, my father does not fight with my mother; today, however they did have a fight. My mother was so confused that she could not even utter a single word."

ถึงแม้ว่าแม่ต้องทำงานปากกัดตีนถีบ แม่ก็ต้องส่งเสียให้ลูกเรียนจนจบให้ได้
theungR maaeH waaF maaeF dtawngF thamM ngaanM bpaakL gatL dteenM theepL maaeF gaawF dtawngF sohngL siiaR haiF luukF riianM johnM johpL haiF daiF
"Even though I (your mother) have to struggle just to put food on the table, I must continue to support you without fail until you complete your studies."

ถึงแม้ว่าแม่ต้องทำงานปากกัดตีนถีบ แม่ก็ยังคงส่งเสียให้ลูกเรียนจนจบ
theungR maaeH waaF maaeF dtawngF thamM ngaanM bpaakL gatL dteenM theepL maaeF gaawF yangM khohngM sohngL siiaR haiF luukF riianM johnM johpL
"Even though my mother has to struggle just to put food on the table, she continues to support us while we complete our studies."

ลูกน้อยเถลิกเสื้อแม่ขึ้นเพื่อดูดนม
luukF naawyH thaL leerkL seuuaF maaeF kheunF pheuuaF duutL nohmM
"The small baby rolled up his mother's shirt to suckle at her breast."

แม่เป็นห่วงลูกสาวที่อยู่ต่างประเทศมาก เกรงว่าจะมีอันตรายใด ๆ มาแผ้วพาน
maaeF bpenM huaangL luukF saaoR theeF yuuL dtaangL bpraL thaehtF maakF graehngM waaF jaL meeM anM dtaL raaiM daiM daiM maaM phaaeoF phaanM
"The mother is very worried about her daughter living overseas; she is afraid that something bad will happen to her."

ตอนผมอยู่เมืองไทยผมเกเรมาก แม่เลยเนรเทศผมให้ไปเรียนที่อังกฤษซะเลย
dtaawnM phohmR yuuL meuuangM thaiM phohmR gaehM raehM maakF maaeF leeuyM naehM raH thaehtF phohmR haiF bpaiM riianM theeF angM gritL saH leeuyM
"I was a real trouble-maker when I was living in Thailand; my mother, therefore, exiled me to go to school in England."

แม่ปล่อยให้น้องชักดิ้นชักงออยู่ต่อหน้าคนเยอะ ๆ อย่างนั้นเพื่อจะดัดนิสัยน้อง
maaeF bplaawyL haiF naawngH chakH dinF chakH ngaawM yuuL dtaawL naaF khohnM yuhH yuhH yaangL nanH pheuuaF jaL datL niH saiR naawngH
"His mother allowed my brother to throw a temper tantrum in front of a bunch of people in order to cure him of this tendency."

แม่กำลังเม้าธ์แตกอยู่กับเพื่อน ๆ
maaeF gamM langM maaoH dtaaekL yuuL gapL pheuuanF pheuuanF
"Mom is enjoying chatting with her friends."

แม่จำยอมให้ลูกสาวไปเที่ยวกับเพื่อน
maaeF jamM yaawmM haiF luukF saaoR bpaiM thiaaoF gapL pheuuanF
"The mother is unwilling to allow her daughter to go out with her friends."

แม่กักกันลูกไม่ให้หนีออกไปทำความผิดนอกบ้านอีก
maaeF gakL ganM luukF maiF haiF neeR aawkL bpaiM thamM khwaamM phitL naawkF baanF eekL
"The mother restrcits the movement of her child so that he will not run away and cause more havoc outside of his own home."

แม่เอาทัพพีควานลงไปขูดข้าวที่ไหม้ติดก้นหม้อ
maaeF aoM thapH pheeM khwaanM lohngM bpaiM khuutL khaaoF theeF maiF dtitL gohnF maawF
"My mother used her rice spatula to dig out the burned rice stuck to the bottom of the pot."

แม่ให้เงินเท่าไรเขาก็ไม่วายที่จะกลับมาขออีก
maaeF haiF ngernM thaoF raiM khaoR gaawF maiF waaiM theeF jaL glapL maaM khaawR eekL
"No matter how much money his mother gives him, he will always ask for more."

ถ้ายังไม่หยุดพูด เดี๋ยวแม่จะล่อด้วยไม้ตำพริกนี่หรอก
thaaF yangM maiF yootL phuutF diaaoR maaeF jaL laawF duayF maaiH dtamM phrikH neeF raawkL
"If you don't stop talking, I will hit you with this pestle."

แม่ต้อนรับขับสู้แขกที่มาบ้านทั้ง ๆ ที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อน
maaeF dtaawnF rapH khapL suuF khaaekL theeF maaM baanF thangH thangH theeF maiF kheeuyM ruuH jakL ganM maaM gaawnL
"My mother cordially welcomed any guest who came to her house, even though she did not know them previously."

แม่ไล่ให้เขาไปอาบน้ำเตรียมตัวไปทำงาน เพราะโอ้เอ้อยู่จะไปทำงานสาย
maaeF laiF haiF khaoR bpaiM aapL naamH dtriiamM dtuaaM bpaiM thamM ngaanM phrawH o:hF ehF yuuL jaL bpaiM thamM ngaanM saaiR
"Mother chased him around trying to get him to take a bath and get ready for work because if he keeps dawdling he will be late."

ฉันโดนแม่เทศน์เสียหลายกัณฑ์เลย
chanR do:hnM maaeF thaehtF siiaR laaiR ganM leeuyM
"My mother read me the riot act."

แม่เคี่ยวเข็ญน้องให้ทำการบ้าน
maaeF khiaaoF khenR naawngH haiF thamM gaanM baanF
"My mother strongly encouraged my sister to do her homework."

พ่อบอกกับแม่ว่าพ่อจะใจเดียวกับแม่และจะไม่เจ้าชู้กับผู้หญิงที่ไหนอีก
phaawF baawkL gapL maaeF waaF phaawF jaL jaiM diaaoM gapL maaeF laeH jaL maiF jaoF chuuH gapL phuuF yingR theeF naiR eekL
"(My) father told (my) mother that that he would be faithful (to her) and would never flirt with another woman again."

แม่ฉันเอาอ้ายนี่กลับมาจากสวิตเซอร์แลนด์มาฝากเธอ
maaeF chanR aoM aaiF neeF glapL maaM jaakL saL witH suuhrM laaenM maaM faakL thuuhrM
"My mom brought this back from Switzerland for you."

แม่ยังไม่ยอมทิ้งขันบู้บี้ใบนี้อีกหรือ จะเก็บไว้ทำไมก็ไม่รู้
maaeF yangM maiF yaawmM thingH khanR buuF beeF baiM neeH eekL reuuR jaL gepL waiH thamM maiM gaawF maiF ruuH
"My mom still refuses to throw out this beat-up bowl? I simply do not understand why she keeps it."

แม่จำเป็นต้องขัดใจลูกที่ร้องไห้จะเอาของเล่นซึ่งมีราคาแพงมาก
maaeF jamM bpenM dtawngF khatL jaiM luukF theeF raawngH haiF jaL aoM khaawngR lenF seungF meeM raaM khaaM phaaengM maakF
"A mother must not give into her child who cries [because] he wants an expensive toy."

แม่กระเตงลูกคนเล็กขึ้นมาบนบ้าน
maaeF graL dtaehngM luukF khohnM lekH kheunF maaM bohnM baanF
"The mother carried her youngest child up to the house."

เด็ก ๆ มักจะต้องมีคุณย่าหรือคุณยายไว้เพื่อปลอบประโลมหลังจากที่ถูกพ่อดุ หรือ ถูกแม่ตี
dekL dekL makH jaL dtawngF meeM khoonM yaaF reuuR khoonM yaaiM waiH pheuuaF bplaawpL bpraL lo:hmM langR jaakL theeF thuukL phaawF dooL reuuR thuukL maaeF dteeM
"Children frequently need their grandmothers to offer comfort and consolation when their fathers scold them or their mothers whip them."

กลิ่นของธูปที่แม่จุดกำจายไปทั่วห้อง
glinL khaawngR thuupF theeF maaeF jootL gamM jaaiM bpaiM thuaaF haawngF
"The scent of the incense which my mother lit wafted throughout the room."

วันนี้ลูกสาวอยู่บ้านดูแลแม่ที่ไม่ค่อยสบาย จึงไม่ได้ออกมาช่วยงานในนาเหมือนทุกวัน
wanM neeH luukF saaoR yuuL baanF duuM laaeM maaeF theeF maiF khaawyF saL baaiM jeungM maiF daiF aawkL maaM chuayF ngaanM naiM naaM meuuanR thookH wanM
"Today his daughter was home taking care of her sick mother; so she did not go out and help him with the work in the fields as she usually did."

คำพูดของแม่ยังชัดเจนแจ่มใสอยู่ในความทรงจำไม่มีวันลืมเลือน
khamM phuutF khaawngR maaeF yangM chatH jaehnM jaemL saiR yuuL naiM khwaamM sohngM jamM maiF meeM wanM leuumM leuuanM
"The words of my mother still ring clearly in my memory; I will never forget them."

ก่อนที่เขาจะออกเดินทางไปยังค่ายทหาร แม่ของเขาได้จัดเตรียมปลากระป๋องไปให้เขาด้วยหลายกระป๋องทีเดียว
gaawnL theeF khaoR jaL aawkL deernM thaangM bpaiM yangM khaaiF thaH haanR maaeF khaawngR khaoR daiF jatL dtriiamM bplaaM graL bpaawngR bpaiM haiF khaoR duayF laaiR graL bpaawngR theeM diaaoM
"Before he went off to the army camp, his mother prepared quite a lot of cans of fish for him [to take with him]."

ถึงแม้แม่จะรู้สึกเป็นสุขแต่ก็ยังอดบ่นกระปอดกระแปดไม่ได้
theungR maaeH maaeF jaL ruuH seukL bpenM sookL dtaaeL gaawF yangM ohtL bohnL graL bpaawtL graL bpaaetL maiF daiF
"Even though mother feels happy, she still cannot stop grumbling and complaining."

หากจับได้ในจำนวนมาก ๆ แม่ก็จะบอกให้แยกปลาที่จับมาได้ใส่คนละกะละมัง
haakL japL daiF naiM jamM nuaanM maakF maakF maaeF gaawF jaL baawkL haiF yaaekF bplaaM theeF japL maaM daiF saiL khohnM laH gaL laH mangM
"If I caught a lot of fish, mother would tell me to separate the fish I caught into different buckets."

กินอิ่มแล้วก็ยังสีแตกหรือแดกลงไปได้อีก แม่บอกว่าเป็นคนตะกละ กินไม่รู้จักพอ
ginM imL laaeoH gaawF yangM seeR dtaaekL reuuR daaekL lohngM bpaiM daiF eekL maaeF baawkL waaF bpenM khohnM dtaL glaL ginM maiF ruuH jakL phaawM
"If you keep on eating and stuffing more food into your mouth when you are already full, you’re considered a glutton who can never be satiated."

ลูกสาวตัวดีทำหูทวนลมไม่ฟังที่แม่กล่าวตักเตือน
luukF saaoR dtuaaM deeM thamM huuR thuaanM lohmM maiF fangM theeF maaeF glaaoL dtakL dteuuanM
"That very daughter refused to listen to her mother’s warning."

พ่อบ่ายเบี่ยงไม่ยอมรับว่าไปกินเหล้ากับเพื่อนมา เพราะกลัวแม่จะโกรธ
phaawF baaiL biiangL maiF yaawmM rapH waaF bpaiM ginM laoF gapL pheuuanF maaM phrawH gluaaM maaeF jaL gro:htL
"My father became evasive and refused to admit that he went drinking with his friends because he was afraid that my mother would be angry."

บรรดาพ่อค้าแม่ขายในตลาดโจษจันกันว่า เขาค้ายาเสพติด
banM daaM phaawF khaaH maaeF khaaiR naiM dtaL laatL jo:htL janM ganM waaF khaoR khaaH yaaM saehpL dtitL
"All of the merchants in the market are taking about the fact that he sells illegal drugs."

แม่ยังคงห่วงเขาอยู่ถึงแม้เขาจะแต่งงานมีลูกเมียแล้ว
maaeF yangM khohngM huaangL khaoR yuuL theungR maaeH khaoR jaL dtaengL ngaanM meeM luukF miiaM laaeoH
"His mother will still worry about him, even when he is married and has children [of his own]."

ธุระการงานภายในบ้านเป็นหน้าที่หลักของแม่ยายแม่ของแสงดาวที่มาอยู่ร่วมด้วยตั้งแต่แรก
thooH raH gaanM ngaanM phaaiM naiM baanF bpenM naaF theeF lakL khaawngR maaeF yaaiM maaeF khaawngR saaengR daaoM theeF maaM yuuL ruaamF duayF dtangF dtaaeL raaekF
"Managing our home is the work of my mother-in-law, Saengdow’s mother, who has been living with us since [we got married]."

แม่ของแสงดาวอายุไม่มากนัก ประมาณสักหกสิบกว่านิดหน่อยเท่านั้นเอง
maaeF khaawngR saaengR daaoM aaM yooH maiF maakF nakH bpraL maanM sakL hohkL sipL gwaaL nitH naawyL thaoF nanH aehngM
"Saengdow’s mother is not very old—she’s only a bit over 60 years of age."

พี่ชายชอบมาคลุกคลีตีโมงกับพวกคนงานทุกเย็นจนแม่บ่น
pheeF chaaiM chaawpF maaM khlookH khleeM dteeM mo:hngM gapL phuaakF khohnM ngaanM thookH yenM johnM maaeF bohnL
"My brother liked to come and hang around with the workers every evening until my mother complained."

เธอไม่มีความกตัญญูรู้คุณต่อบุพการีคือแม่ของตนเอง
thuuhrM maiF meeM khwaamM gaL dtanM yuuM ruuH khoonM dtaawL boopL phaH gaaM reeM kheuuM maaeF khaawngR dtohnM aehngM
"She shows no gratitude toward her parent—her own mother."

แม่เหลียวมองไปทางโถงแล้วลดเสียงลง เพราะกลัวพวกนั้นยิน
maaeF liaaoR maawngM bpaiM thaangM tho:hngR laaeoH lohtH siiangR lohngM phrawH gluaaM phuaakF nanH yinM
"Mother turned her head to look down the hallway then lowered her voice because she was afraid they would hear [her]."

แม่เหยาะน้ำปลาลงไปในหม้อแกงเล็กน้อยเพื่อเพิ่มความเค็ม
maaeF yawL namH bplaaM lohngM bpaiM naiM maawF gaaengM lekH naawyH pheuuaF pheermF khwaamM khemM
"My mother slowly added fish sauce to the curry pot drop by drop to make it a bit more salty."

แม่กำลังใคร่ครวญว่ามีใครบ้างที่อุทิศตนให้กับสังคม
maaeF gamM langM khraiF khruaanM waaF meeM khraiM baangF theeF ooL thitH dtohnM haiF gapL sangR khohmM
"My mother is thinking to herself about who there was anyone who is willing to devote themselves to the public good."

เอกสารของแม่วางอยู่บนหน้าตัก
aehkL gaL saanR khaawngR maaeF waangM yuuL bohnM naaF dtakL
"My mother's documents were sitting on her lap."

ฉันรู้ดีว่าแม่ขมขื่นเพียงไรกับการพูดจากระทบกระเทียบเสียดสีของพ่อ
chanR ruuH deeM waaF maaeF khohmR kheuunL phiiangM raiM gapL gaanM phuutF jaaM graL thohpH graL thiiapF siiatL seeR khaawngR phaawF
"I know full well how embitter mother is from father’s sarcastic and biting words."

แม่แม่โพสพ เป็นเทพธิดา หรือเทพีประจำพืชพรรณธัญชาติ ซึ่งหมายถึง ต้นข้าว...
maaeF maaeF pho:hM sohpL bpenM thaehpF thiH daaM reuuR thaehM pheeM bpraL jamM pheuutF phanM thanM yaH chaatF seungF maaiR theungR dtohnF khaaoF
"Mae Posop is a deity or the goddess of grains and plants which means, [primarily], rice..."

ข้างกระท่อม ควายน้อยกำลังร้องเรียกแม่
khaangF graL thaawmF khwaaiM naawyH gamM langM raawngH riiakF maaeF
"Over by the field hut, the baby buffalo cried out for its mother."

ร่างสีน้ำตาลวิ่งไปมาบนเนินสักพักก็กลับไปนอนคอยแม่ของมันใต้ต้นต้นตะโก
raangF seeR namH dtaanM wingF bpaiM maaM bohnM neernM sakL phakH gaawF glapL bpaiM naawnM khaawyM maaeF khaawngR manM dtaiF dtohnF dtohnF dtaL go:hM
"The brown shape ran around on the hillock; in a little while [it] would go back to sleep, waiting for its mother beneath the persimmon tree."

พ่อกับแม่สิ้นไปนานแล้ว
phaawF gapL maaeF sinF bpaiM naanM laaeoH
"[My] parents passed away a long time ago."

วันนี้พ่อตื่นก่อนแม่อีกเช่นเคย
wanM neeH phaawF dteuunL gaawnL maaeF eekL chenF kheeuyM
"Today Dad woke up before Mom, as he usually does."

ครอบครัวปัจจุบันแม่ก็ยังเป็นผู้ใกล้ชิดสนิทสนมให้ความอบอุ่นกับลูกอยู่เหมือนเดิม
khraawpF khruaaM bpatL jooL banM maaeF gaawF yangM bpenM phuuF glaiF chitH saL nitL saL nohmR haiF khwaamM ohpL oonL gapL luukF yuuL meuuanR deermM
"In today’s families, the mother is the one who is closest to and showers warmth on her children, just as she has always been."

เขาทวนคำที่แม่สั่งไว้
khaoR thuaanM khamM theeF maaeF sangL waiH
"He repeated his mother's orders." "He repeated what his mother ordered [him to do]."

คนที่โตแล้วแต่ทำตัวเป็นเด็ก ยังอ้อนให้แม่เอาใจให้ทำสิ่งนั้นสิ่งนี้ให้จึงจะถูกตำหนิว่า โตแล้วยังทำตัวเป็นหนูแดงอยู่อีก
khohnM theeF dto:hM laaeoH dtaaeL thamM dtuaaM bpenM dekL yangM aawnF haiF maaeF aoM jaiM haiF thamM singL nanH singL neeH haiF jeungM jaL thuukL dtamM niL waaF dto:hM laaeoH yangM thamM dtuaaM bpenM nuuR daaengM yuuL eekL
"A person who is all grown up but still acts like a child, who whines for his or her mother to do this or that for him or her will be criticize as still being 'a big baby'."

แม่จะให้หนูไปล้างจานหรือซักผ้ากันแน่ รีบบอก หนูยังต้องทำการบ้านอีก
maaeF jaL haiF nuuR bpaiM laangH jaanM reuuR sakH phaaF ganM naaeF reepF baawkL nuuR yangM dtawngF thamM gaanM baanF eekL
"Do you want me to wash dishes or do the laundry, mom? C'mon tell me. I still have homework to do!"

แม่คุณหน้าอย่างกะตูด
maaeF khoonM naaF yaangL gaL dtuutL
"Your mother looks grouchy."

แม่กลับมาในตอนเย็น เปิดประตูห้องเข้ามาอย่างอ่อนแรงเหมือนทุกวัน
maaeF glapL maaM naiM dtaawnM yenM bpeertL bpraL dtuuM haawngF khaoF maaM yaangL aawnL raaengM meuuanR thookH wanM
"[My] mother came home in the evening, opened the door and came into the room; she was tired and weak as she was every day."

เขาว่ากันว่าแม่กับลูกสาวมักจะกลายเป็นคู่แข่งขัน
khaoR waaF ganM waaF maaeF gapL luukF saaoR makH jaL glaaiM bpenM khuuF khaengL khanR
"They say that mothers and daughters often became competitors."

แม่ผมซึ่งไม่ตบยุง เพราะถือศีล แต่ดักหนูได้หน้าตาเฉย
maaeF phohmR seungF maiF dtohpL yoongM phrawH theuuR seenR dtaaeL dakL nuuR daiF naaF dtaaM cheeuyR
My mother wouldn’t swat a mosquito because it is sinful [to kill]; but [she] could trap a mouse without batting an eyelash.

เพราะแม่เชื่อว่าหนูเป็นสัตว์ที่ไม่มีดี จึงฆ่าได้ไม่บาป
phrawH maaeF cheuuaF waaF nuuR bpenM satL theeF maiF meeM deeM jeungM khaaF daiF maiF baapL
[This is] because she believed that a mouse is an animal without any [redeeming] goodness, so killing it is not sinful.

แม่ยิ่งไม่ชอบการบ้านการเมืองมาแต่ไหนแต่ไหร่ พูดไปก็เปลืองน้ำลายเปล่า ๆ
maaeF yingF maiF chaawpF gaanM baanF gaanM meuuangM maaM dtaaeL naiR dtaaeL raiL phuutF bpaiM gaawF bpleuuangM naamH laaiM bplaaoL bplaaoL
"To say anything to my mother, who, basically, has not been interested in politics, is just a waste of words."

ครอบครัวผมเป็นครอบครัวเล็ก ๆ มีพ่อแม่ และพี่ณัฐพี่ชายคนโต ซึ่งอายุห่างกับผมถึงแปดปี
khraawpF khruaaM phohmR bpenM khraawpF khruaaM lekH lekH meeM phaawF maaeF laeH pheeF natH pheeF chaaiM khohnM dto:hM seungF aaM yooH haangL gapL phohmR theungR bpaaetL bpeeM
"Our family is small; there are my father, my mother, and my older brother Nat who is eight years older than me."

นี่คือความสุขเล็ก ๆ ของพ่อแม่และผมที่มีพี่ชายคนโตเป็นความหวัง
neeF kheuuM khwaamM sookL lekH lekH khaawngR phaawF maaeF laeH phohmR theeF meeM pheeF chaaiM khohnM dto:hM bpenM khwaamM wangR
"These are the small bits of my father, mother, and my happiness which we anticipate from my older brother."

จำได้ว่ามีอยู่วันหนึ่งพ่อลองชวนแม่ไปฟังการชุมนุมแบบใกล้ชิดติดขอบเวที เพราะอยากไปสัมผัสบรรยากาศสด ๆ ด้วยตัวเองสักครั้ง
jamM daiF waaF meeM yuuL wanM neungL phaawF laawngM chuaanM maaeF bpaiM fangM gaanM choomM noomM baaepL glaiF chitH dtitL khaawpL waehM theeM phrawH yaakL bpaiM samR phatL banM yaaM gaatL sohtL sohtL duayF dtuaaM aehngM sakL khrangH
"I remember that one day my father invited my mother to go with him to listen to [the speeches] at the rally up close to the stage because just once he wanted to experience the atmosphere in a personal way."

แต่แม่กลับปฏิเสธเสียงแข็ง พร้อมปรามพ่อ ให้เห็นถึงอันตรายที่จะตามมา
dtaaeL maaeF glapL bpaL dtiL saehtL siiangR khaengR phraawmH bpraamM phaawF haiF henR theungR anM dtaL raaiM theeF jaL dtaamM maaM
"Buy my mother firmly refused while at same time forbidding my father from [going] and making him see how dangerous it might be."

แน่นอนแม่ไม่ได้ใส่ใจเรื่องการเมืองเป็นทุนเดิมอยู่ก่อนแล้ว
naaeF naawnM maaeF maiF daiF saiL jaiM reuuangF gaanM meuuangM bpenM thoonM deermM yuuL gaawnL laaeoH
"Certainly, right from the very beginning Mother did not pay attention to political affairs."

"พ่อออกไปไหนแม่" ผมถามแม่ทันทีที่โผล่เข้าบ้าน
phaawF aawkL bpaiM naiR maaeF phohmR thaamR maaeF thanM theeM theeF phlo:hL khaoF baanF
"“Where did Dad go, Mom,” I asked as soon as I entered the house."

หน้าตาแม่ดูออกว่ามีอะไรขุ่นหมองอยู่ภายใน พลางบ่นงึมงำ "ดูพ่อเอ็งสิ บอกแล้วว่าอย่าไปชุมนุม ดันไปร่วมกับเขาจนได้ ดีนะอุตส่าห์โทร. มาบอก"
naaF dtaaM maaeF duuM aawkL waaF meeM aL raiM khoonL maawngR yuuL phaaiM naiM phlaangM bohnL ngeumM ngamM duuM phaawF engM siL baawkL laaeoH waaF yaaL bpaiM choomM noomM danM bpaiM ruaamF gapL khaoR johnM daiF deeM naH ootL saaL tho:hM maaM baawkL
"My mother’s face indicated that something was bothering her and she mumbled, “Just look at your father. I told him not to go the protest. He kept insisting that he would go, until finally he really went. At least he called and told me.”"

ผมนึกสังหรณ์ใจอยู่แล้วตั้งแต่ตอนเช้า เลยเปรย กับแม่ว่า
phohmR neukH sangR haawnR jaiM yuuL laaeoH dtangF dtaaeL dtaawnM chaaoH leeuyM bpreeuyM gapL maaeF waaF
"I had a premonition [about this] since this morning. So, I said to my mother..."

"ข่าวที่รัฐบาลจะสลายม็อบ ไปถึงไหนไม่รู้ แม่เปิดทีวีฟังข่าวบ้างหรือเปล่า"
khaaoL theeF ratH thaL baanM jaL saL laaiR mawpH bpaiM theungR naiR maiF ruuH maaeF bpeertL theeM weeM fangM khaaoL baangF reuuR bplaaoL
"“I don’t know far the government has gone to carry out its announcement that it would disperse the mob. Did you turn on the TV and listen to the news yet?”"

"โอ้ ซักผ้า กวาดบ้าน ทำโน่น ทำนี่ก็หมดวันแล้ว อย่ามาถามเลย แม่ไม่อยากรับรู้ด้วยหรอก"
o:hF sakH phaaF gwaatL baanF thamM no:hnF thamM neeF gaawF mohtL wanM laaeoH yaaL maaM thaamR leeuyM maaeF maiF yaakL rapH ruuH duayF raawkL
"“Oh! I have been washing clothes, sweeping the house, doing this and that. Don’t ask me. I really don’t want to know.”"

แต่ผมรู้ว่าพ่อมีอะไรบางอย่างที่ยังฝังใจเจ็บและเคืองขุ่นแทนแม่ไม่หายในเรื่องความไม่เป็นธรรมที่แม่ได้รับเมื่อปีก่อน
dtaaeL phohmR ruuH waaF phaawF meeM aL raiM baangM yaangL theeF yangM fangR jaiM jepL laeH kheuuangM khoonL thaaenM maaeF maiF haaiR naiM reuuangF khwaamM maiF bpenM thamM theeF maaeF daiF rapH meuuaF bpeeM gaawnL
"But, I know that my father had some resentment bothering him deep down on behalf of my mother which had not gone away, having to do with some grievance for which my mother suffered some years ago."

ตอนนั้นแม่ผมเช่าแผงขายเสื้อผ้าอยู่ใกล้ ๆ กับจุดที่มีการชุมนุมย่านใจกลางเมือง
dtaawnM nanH maaeF phohmR chaoF phaaengR khaaiR seuuaF phaaF yuuL glaiF glaiF gapL jootL theeF meeM gaanM choomM noomM yaanF jaiM glaangM meuuangM
"Back then, my mother rented a stall selling clothing near the area where the protest was being held near the center of the city."

แม่จำต้องปิดตัวทิ้งกิจการไปอย่างน่าเสียดาย
maaeF jamM dtawngF bpitL dtuaaM thingH gitL jaL gaanM bpaiM yaangL naaF siiaR daaiM
"Unfortunately, my mother had to close up and abandon her business."

รายได้ส่วนหนึ่งของครอบครัวเราที่เกิดจากน้ำพักน้ำแรงของแม่ต้องมาสะดุดหยุดลง
raaiM daiF suaanL neungL khaawngR khraawpF khruaaM raoM theeF geertL jaakL naamH phakH naamH raaengM khaawngR maaeF dtawngF maaM saL dootL yootL lohngM
"That portion of our family’s income which came from my mother’s labor of love came to an abrupt halt."

จากนั้นแม่ก็กลายเป็นคนว่างงานอยู่บ้านเป็นเพื่อนพ่ออย่างเต็มตัว
jaakL nanH maaeF gaawF glaaiM bpenM khohnM waangF ngaanM yuuL baanF bpenM pheuuanF phaawF yaangL dtemM dtuaaM
"From then on my mother became unemployed, staying at home to be with my father full time."

ที่ถูกบวกด้วยเสียงเพลงตื้ด ที่ลอดออกมาจากหูฟังของแม่สาวคนนั้น ที่ถูกคูณด้วยเสียงเล่นเกมแคนดี้ครัชของเจ้าหนุ่มคนโน้นอีกที
theeF thuukL buaakL duayF siiangR phlaehngM dteuutF theeF laawtF aawkL maaM jaakL huuR fangM khaawngR maaeF saaoR khohnM nanH theeF thuukL khuunM duayF siiangR lenF gaehmM khaaenM deeF khratH khaawngR jaoF noomL khohnM no:hnH eekL theeM
"Adding to this is constant rhythm of songs seeping out of earphones of some young woman, multiplied by the sounds of Candy Crush being played by the young guy over there."

ป่วยการจะเถียงกับแม่เรื่องการย้ายบ้าน
bpuayL gaanM jaL thiiangR gapL maaeF reuuangF gaanM yaaiH baanF
"It is absolutely useless to argue with my mother about moving to a new home."

แม่สาวเนี่ยก็เล่นตัวนัก ชักเบื่อแล้ว ไปหาคนอื่นดีกว่า
maaeF saaoR niiaF gaawF lenF dtuaaM nakH chakH beuuaL laaeoH bpaiM haaR khohnM euunL deeM gwaaL
"This chick, ya know! She’s just frontin’ in a big way. I’m just about to be sick of it. Finding someone else would be better."

แม่กับลูกกำลังเพลินกับการทำขนมอยู่ในครัวโน่น
maaeF gapL luukF gamM langM phleernM gapL gaanM thamM khaL nohmR yuuL naiM khruaaM no:hnF
"The mother and her [daughter] are having a good time making sweets over there in their kitchen."

คนไทยสมัยก่อนใช้ยางจากไม้เถาบอระเพ็ด ซึ่งมีรสขม ป้ายหัวนมของแม่ลูกอ่อน
khohnM thaiM saL maiR gaawnL chaiH yaangM jaakL maaiH thaoR baawM raH phetH seungF meeM rohtH khohmR bpaaiF huaaR nohmM khaawngR maaeF luukF aawnL
"In former times Thais would use the liquid resin from the bitter vine, which has a bitter taste, to spread on the nipples of a mother with a young child."

เพื่อทำให้เด็กไม่อยากดูดนมแม่ และหย่านมได้ในที่สุด
pheuuaF thamM haiF dekL maiF yaakL duutL nohmM maaeF laeH yaaL nohmM daiF naiM theeF sootL
"[This was] to keep the child from wanting to suckle any more milk from his mother to finally wean him away from [his mother’s] breast."

ลูกก็พร้อมที่จะจดจำซึมซับคำสอนของแม่
luukF gaawF phraawmH theeF jaL johtL jamM seumM sapH khamM saawnR khaawngR maaeF
"The child is ready to remember and absorb his mother’s teaching."

คือแม่มันท้องแก่ แล้วก็มาคลอดลูกที่เพดานห้องที่บ้านผม
kheuuM maaeF manM thaawngH gaaeL laaeoH gaawF maaM khlaawtF luukF theeF phaehM daanM haawngF theeF baanF phohmR
"That is, the cat was very pregnant and gave birth up in the ceiling of my house."

แม่มันก็ปล่อยให้ลูกมันอยู่กันเองมากขึ้นเพราะว่าตอนนี้คือ มันเริ่มคุ้นเคยกับเราแล้ว
maaeF manM gaawF bplaawyL haiF luukF manM yuuL ganM aehngM maakF kheunF phrawH waaF dtaawnM neeH kheuuM manM reermF khoonH kheeuyM gapL raoM laaeoH
"The mother cat allowed her kittens to be by themselves more and more because by this time they became used to us already."

ในช่วงนี้เราก็ปล่อยให้แม่มันเลี้ยงไปนะครับ ปล่อยให้แม่มันเอานมให้ลูกมันเอง
naiM chuaangF neeH raoM gaawF bplaawyL haiF maaeF manM liiangH bpaiM naH khrapH bplaawyL haiF maaeF manM aoM nohmM haiF luukF manM aehngM
"During this time we let the mother cat feed her kittens with her own milk."

เราจะต้องแยกแม่แมวกับลูกแมวก่อนเพราะว่ากลัวลูกมันจะไปกวนแม่มัน
raoM jaL dtawngF yaaekF maaeF maaeoM gapL luukF maaeoM gaawnL phrawH waaF gluaaM luukF manM jaL bpaiM guaanM maaeF manM
"We had to separate the mother cat from her kittens because we were concerned that the kittens would bother their mother."

แม่แมวก็เริ่มกินข้าวได้ เริ่มเล่นกับลูกๆของมันได้
maaeF maaeoM gaawF reermF ginM khaaoF daiF reermF lenF gapL luukF luukF khaawngR manM daiF
"The mother cat began to eat and was able to play with her kittens."

เด็กหยุดใกล้ ๆพวกเราแล้วหันไปตะโกนเรียกแม่ให้รีบเดิน
dekL yootL glaiF glaiF phuaakF raoM laaeoH hanR bpaiM dtaL go:hnM riiakF maaeF haiF reepF deernM
"The child stopped near us, then turned around and yelled back to his mother to hurry up."

แม่ของเด็กเดินตามมาถึง แล้วจูงมือพากันเดินต่อไป
maaeF khaawngR dekL deernM dtaamM maaM theungR laaeoH juungM meuuM phaaM ganM deernM dtaawL bpaiM
"[His] mother came along, grabbed his hand, and they walked on together."

คนท้องมองตามสองแม่ลูก เธอเอามือลูบที่ท้องเบา ๆ ด้วยความรัก
khohnM thaawngH maawngM dtaamM saawngR maaeF luukF thuuhrM aoM meuuM luupF theeF thaawngH baoM baoM duayF khwaamM rakH
"The pregnant woman cast her gaze after the mother and son; she gently rubbed her belly with great affection."

ในตอนที่เลือกเรียนสาขานี้แม่ไม่ค่อยเห็นด้วยนัก แต่จนแล้วจนรอดเขาก็สอบได้และเข้าเรียนที่คณะนี้
naiM dtaawnM theeF leuuakF riianM saaR khaaR neeH maaeF maiF khaawyF henR duayF nakH dtaaeL johnM laaeoH johnM raawtF khaoR gaawF saawpL daiF laeH khaoF riianM theeF khaH naH neeH
"When he elected to study in this field, his mother did not really agree with him; but finally he was able to pass the entrance exam and begin his studies in this faculty."

เขาเล่าว่าพ่อกับแม่แยกทางกันตั้งแต่เขาอายุยังไม่ถึงสิบขวบ
khaoR laoF waaF phaawF gapL maaeF yaaekF thaangM ganM dtangF dtaaeL khaoR aaM yooH yangM maiF theungR sipL khuaapL
"He told me that his father and mother split up when he was not even ten years old."

จำได้ว่าคืนหนึ่งสะดุ้งตื่นขึ้นมากลางดึกได้ยินพ่อกับแม่ทะเลาะกัน
jamM daiF waaF kheuunM neungL saL doongF dteuunL kheunF maaM glaangM deukL daiF yinM phaawF gapL maaeF thaH lawH ganM
"[He] remembered that one night he woke up suddenly in the middle of the night and heard his father and mother fighting with each other."

ครู่ใหญ่จึงมีเสียงสะอื้นของแม่ดังเบา ๆ มาจากห้องข้าง ๆ
khruuF yaiL jeungM meeM siiangR saL euunF khaawngR maaeF dangM baoM baoM maaM jaakL haawngF khaangF khaangF
"After a while the sound of him mother sobbing, sometimes softly, sometimes loudly, wafted to him from the room next door."

หลังจากนั้นไม่นานทั้งคู่ก็แยกทางกัน ตัวเด็กหนุ่มอยู่กับแม่จนกระทั่งเข้าไปเรียนที่กรุงเทพฯ
langR jaakL nanH maiF naanM thangH khuuF gaawF yaaekF thaangM ganM dtuaaM dekL noomL yuuL gapL maaeF johnM graL thangF khaoF bpaiM riianM theeF groongM thaehpF
"A little while later, the couple broke up; the young man went to live with his mother until he entered school in Bangkok."

เมื่อสามปีก่อนแม่ก็แต่งงานใหม่
meuuaF saamR bpeeM gaawnL maaeF gaawF dtaengL ngaanM maiL
"Three years ago his mother got remarried."

แม่เฝ้าถามอาการป่วยของลูกสาวจากแพทย์เจ้าของไข้
maaeF faoF thaamR aaM gaanM bpuayL khaawngR luukF saaoR jaakL phaaetF jaoF khaawngR khaiF
"The mother incessantly asked the doctor in charge of the case about her daughter's condition."

แม่ของผมเป็นคนทำอาหารที่บ้านประจำทุกวัน
maaeF khaawngR phohmR bpenM khohnM thamM aaM haanR theeF baanF bpraL jamM thookH wanM
"My mother is the one who cooks for us every day."

คืนหนึ่งหลังจากที่แม่ทำงานหนักมาตลอดทั้งวัน พอแม่กลับบ้านมาด้วยความเหนื่อยล้า และทำอาหารเย็นให้เราปกติ
kheuunM neungL langR jaakL theeF maaeF thamM ngaanM nakL maaM dtaL laawtL thangH wanM phaawM maaeF glapL baanF maaM duayF khwaamM neuuayL laaH laeH thamM aaM haanR yenM haiF raoM bpaL gaL dtiL
"Mother came home one evening after putting in a full day of hard work. Just as soon as she arrived, although exhausted, she prepared our supper as she usually did."

ที่โต๊ะอาหารแม่วางจานที่มีปลาทูที่ไหม้เกรียมบนโต๊ะต่อหน้าพ่อและทุก ๆ คน
theeF dtoH aaM haanR maaeF waangM jaanM theeF meeM bplaaM thuuM theeF maiF griiamM bohnM dtoH dtaawL naaF phaawF laeH thookH thookH khohnM
"Mother placed on the dining table a mackerel which was burned to a crisp, right in front of Dad and everyone."

คืนนั้นหลังอาหารเย็น ผมจำได้ว่าได้ยินแม่ขอโทษพ่อที่ทอดปลาทูไหม้
kheuunM nanH langR aaM haanR yenM phohmR jamM daiF waaF daiF yinM maaeF khaawR tho:htF phaawF theeF thaawtF bplaaM thuuM maiF
"After dinner that evening, I remember that I heard my Mother saying she was sorry to Dad because she burned the fish."

และผมไม่เคยลืมที่พ่อพูดกับแม่เลย "โอยผมชอบปลาทูทอดเกรียม ๆ อร่อยมากนะแม่"
laeH phohmR maiF kheeuyM leuumM theeF phaawF phuutF gapL maaeF leeuyM ooyM phohmR chaawpF bplaaM thuuM thaawtF griiamM aL raawyL maakF naH maaeF
And, I will never forgot that Dad said to her, “Oh! I really like my fish cooked crispy like that; it was really delicious, Mother.”

พ่อลูบหัวผมและตอบว่า "แม่ของลูกทำงานหนักมาทั้งวันปลาทูไหม้ ๑ ตัวไม่เคยทำร้ายใคร แต่คำพูดที่ต่อว่ากันต่างหากที่จะทำร้ายกัน"
phaawF luupF huaaR phohmR laeH dtaawpL waaF maaeF khaawngR luukF thamM ngaanM nakL maaM thangH wanM bplaaM thuuM maiF neungL dtuaaM maiF kheeuyM thamM raaiH khraiM dtaaeL khamM phuutF theeF dtaawL waaF ganM dtaangL haakL theeF jaL thamM raaiH ganM
Dad stroked my head and answered, “Your mother works so hard all day long; one burned fish never hurt anyone, but a harsh word, to the contrary, can do lasting damage.”

"พ่อเองก็เป็นคนหนึ่งที่เคยลืมวันเกิดแม่วันครบรอบวันแต่งงาน และแม้แต่พ่อเองยังเคยลืมทำบุญวันเกิดของพ่อและแม่ของพ่อเองตอนที่ท่านยังมีชีวิตอยู่เลย"
phaawF aehngM gaawF bpenM khohnM neungL theeF kheeuyM leuumM wanM geertL maaeF wanM khrohpH raawpF wanM dtaengL ngaanM laeH maaeH dtaaeL phaawF aehngM yangM kheeuyM leuumM thamM boonM wanM geertL khaawngR phaawF laeH maaeF khaawngR phaawF aehngM dtaawnM theeF thanF yangM meeM cheeM witH yuuL leeuyM
"I myself have forgotten your mother’s birthday, our anniversary, and I have even forgotten to make a donation to the temple on my own father’s and mother’s birthdays while they were still alive."

สุดท้าย ฉันกลับมาถามแม่ เป็นคำตอบที่ทำให้หลุดเลย
sootL thaaiH chanR glapL maaM thaamR maaeF bpenM khamM dtaawpL theeF thamM haiF lootL leeuyM
"Finally, I came back and asked my mother [and] she gave me an answer that solved [my dilemma]."

แม่บอกว่าเวลาใส่บาตร ไม่ต้องไปดูในบาตร ไม่ต้องไปคิดไปไกลว่าจะไปถึงใคร
maaeF baawkL waaF waehM laaM saiL baatL maiF dtawngF bpaiM duuM naiM baatL maiF dtawngF bpaiM khitH bpaiM glaiM waaF jaL bpaiM theungR khraiM
"My mother said that when we place food in a monks begging bowl to make merit, we should not look to see what is already in the bowl; we should not think about who will receive what we have put into the bowl."

แม่ทำให้ฉันหลุดออกจากความคิดสงสัย หลุดออกจากความกังวล
maaeF thamM haiF chanR lootL aawkL jaakL khwaamM khitH sohngR saiR lootL aawkL jaakL khwaamM gangM wohnM
"My mother resolved all my doubts and worries."

แม่ให้พี่ชายไปซื้อไข่ที่ตลาด
maaeF haiF pheeF chaaiM bpaiM seuuH khaiL theeF dtaL laatL
"My mother had my brother go buy eggs at the market."

เมื่อถูกแม่จับผิดได้ เขาก็จะสำบัดสำนวนเอาตัวรอดไปได้เสมอ
meuuaF thuukL maaeF japL phitL daiF khaoR gaawF jaL samR batL samR nuaanM aoM dtuaaM raawtF bpaiM daiF saL muuhrR
"When he is caught by his mother doing something wrong, he has always been able to talk his way out [any punishment]."

แม่กำลังทำกับข้าวอยู่ในครัว
maaeF gamM langM thamM gapL khaaoF yuuL naiM khruaaM
"Mother is cooking in the kitchen."

ซื้อรองเท้าให้แม่ใส่คู่ละ ๔๐๐๐ บาท กลัวแม่จะว่า เลยโกหกว่าคู่ละ ๗๐๐ บาท วันถัดมาแม่โอนเงินมาให้ ๒๑๐๐ บาท บอกว่าเพื่อนฝากซื้ออีก ๓ คู่ กูจะเป็นลม
seuuH raawngM thaaoH haiF maaeF saiL khuuF laH seeL phanM baatL gluaaM maaeF jaL waaF leeuyM go:hM hohkL waaF khuuF laH jetL raawyH baatL wanM thatL maaM maaeF o:hnM ngernM maaM haiF saawngR phanM raawyH baatL baawkL waaF pheuuanF faakL seuuH eekL saamR khuuF guuM jaL bpenM lohmM
"I bought my mother a pair of shoes for 4,000 baht. I was afraid that she would criticize me so I lied to her by telling her than the shoes cost 700 baht. The next day my mother sent me 2,100 baht telling me that her friends asked me to buy them three more pairs. I’m about to pass out! [What am I going to do?!?]."

แม่ชาชินเสียแล้วกับการหึงอย่างไร้เหตุผลของพ่อ
maaeF chaaM chinM siiaR laaeoH gapL gaanM heungR yaangL raiH haehtL phohnR khaawngR phaawF
"Mother has gotten used to Father’s unreasonable jealousy."

โรคทางพันธุกรรม หรือ โรคติดต่อทางพันธุกรรม เป็น โรคที่เกิดขึ้นโดยมีสาเหตุมาจากการถ่ายทอดพันธุกรรมของฝั่งพ่อและแม่
ro:hkF thaangM phanM thooH gamM reuuR ro:hkF dtitL dtaawL thaangM phanM thooH gamM bpenM ro:hkF theeF geertL kheunF dooyM meeM saaR haehtL maaM jaakL gaanM thaaiL thaawtF phanM thooH gamM khaawngR fangL phaawF laeH maaeF
"Inherited diseases or genetic diseases are diseases which arise from transference of genetic [material] from one’s parents."

หัวอกของคนเป็นแม่ก็ต้องสงสารลูก
huaaR ohkL khaawngR khohnM bpenM maaeF gaawF dtawngF sohngR saanR luukF
"It is in the basic nature of a mother to pity [her] children."

ผมจะกลับบ้านแม่จะกุลีกุจอหุงหาอาหารเตรียมไว้ให้
phohmR jaL glapL baanF maaeF jaL gooL leeM gooL jaawM hoongR haaR aaM haanR dtriiamM waiH haiF
"I will return to my mother’s house and quickly cook a meal for her."

พ่อกับแม่กำลังรำลึกวันคืนเก่า ๆ กัน
phaawF gapL maaeF gamM langM ramM leukH wanM kheuunM gaoL ganM
"Father and mother are reminiscing about the old days."

เมื่อผมอยู่ในครรภ์ของแม่ ผมต้องการให้แม่ได้รับประทานอาหารที่เป็นคุณประโยชน์ และได้รับความเอาใจใส่ และบริการอันดีในเรื่องสวัสดิภาพของแม่และเด็ก
meuuaF phohmR yuuL naiM khanM khaawngR maaeF phohmR dtawngF gaanM haiF maaeF daiF rapH bpraL thaanM aaM haanR theeF bpenM khoonM naH bpraL yo:htL laeH daiF rapH khwaamM aoM jaiM saiL laeH baawM riH gaanM anM deeM naiM reuuangF saL watH diL phaapF khaawngR maaeF laeH dekL
"When I was still in my mother's womb, I wanted my mother to eat nutritional food, to be well taken care of, and to receive good new-mother and prenatal care."

ผมไม่ต้องการมีพี่น้องมากอย่างที่พ่อแม่ผมมีอยู่ และแม่จะต้องไม่มีลูกถี่นัก
phohmR maiF dtawngF gaanM meeM pheeF naawngH maakF yaangL theeF phaawF maaeF phohmR meeM yuuL laeH maaeF jaL dtawngF maiF meeM luukF theeL nakH
"I did not want to have lots of brothers and sisters like my parents had and I did not want my mother to have kids one right after the other."

พ่อกับแม่จะแต่งงานกันถูกกฎหมาย หรือธรรมเนียมประเพณีหรือไม่ ไม่สำคัญ
phaawF gapL maaeF jaL dtaengL ngaanM ganM thuukL gohtL maaiR reuuR thamM niiamM bpraL phaehM neeM reuuR maiF maiF samR khanM
"It was not important [to me] whether my parents were married under the law, or according to [Thai] customary practice."

แต่สำคัญที่ พ่อกับแม่ต้องอยู่ด้วยกันอย่างสงบสุข ทำความอบอุ่นให้ผมและพี่น้อง
dtaaeL samR khanM theeF phaawF gapL maaeF dtawngF yuuL duayF ganM yaangL saL ngohpL sookL thamM khwaamM ohpL oonL haiF phohmR laeH pheeF naawngH
"But it was important that my parents were happy living together and created a warm environment for me and my brothers and sisters."

ในระหว่าง ๒-๓ ขวบแรกของผม ซึ่งร่างกายและสมองผมกำลังเติบโตในระยะที่สำคัญ ผมต้องการให้แม่ผมกับตัวผม ได้รับประทานอาหารที่เป็นคุณประโยชน์
naiM raH waangL saawngR saamR khuaapL raaekF khaawngR phohmR seungF raangF gaaiM laeH saL maawngR phohmR gamM langM dteerpL dto:hM naiM raH yaH theeF samR khanM phohmR dtawngF gaanM haiF maaeF phohmR gapL dtuaaM phohmR daiF rapH bpraL thaanM aaM haanR theeF bpenM khoonM naH bpraL yo:htL
"During my first 2-3 years which were the important years for the development of my body and my brain, I wanted my mother and I to eat nutritious food."

เขานั่งตาละห้อยอ้อนแม่ขอไปเที่ยวทะเลด้วย
khaoR nangF dtaaM laH haawyF aawnF maaeF khaawR bpaiM thiaaoF thaH laehM duayF
"He sad dejectedly pleading with his mother to take a trip to the beach."

น้องไปช่วยแม่จ่ายกับข้าวที่ตลาดหน้าปากซอย
naawngH bpaiM chuayF maaeF jaaiL gapL khaaoF theeF dtaL laatL naaF bpaakL saawyM
"My sister went to help our mother shop for food at the market at the end of our lane."

ผู้เป็นแม่เฝ้ามองดูความสุขที่ลูกได้รับจากตนอย่างปลื้มปิติ
phuuF bpenM maaeF faoF maawngM duuM khwaamM sookL theeF luukF daiF rapH jaakL dtohnM yaangL bpleuumF bpiL dtiL
"The mother watched joyfully the happiness that her child received from her."

ตอนที่เธอมองเห็นภาพเป็นภาพซ้อนกันแล้ว เธอเล่าว่าแม่มาเยี่ยมเธอ และเธอได้เอาพวงมาลัยมากราบขอขมาแม่
dtaawnM theeF thuuhrM maawngM henR phaapF bpenM phaapF saawnH ganM laaeoH thuuhrM laoF waaF maaeF maaM yiiamF thuuhrM laeH thuuhrM daiF aoM phuaangM maaM laiM maaM graapL khaawR khaL maaM maaeF
"At the time she was seeing visions, she said that her mother came to visit her and that she gave a garland of flowers to ask for her mother’s forgiveness."

เธอล้างเท้าให้แม่เป็นครั้งแรกในชีวิต
thuuhrM laangH thaaoH haiF maaeF bpenM khrangH raaekF naiM cheeM witH
"She washed her mother’s feet for the first time in her life."

เช่นเดียวกับครั้งนี้ ที่เพิ่งกลับมาจากปฏิบัติธรรม หลังจากลงจากแท็กซี่ ก็ลืมกระเป๋าของแม่ ที่ใส่อุปกรณ์จำเป็นของชีวิตไว้ทั้งหมด
chenF diaaoM gapL khrangH neeH theeF pheerngF glapL maaM jaakL bpaL dtiL batL thamM langR jaakL lohngM jaakL thaekH seeF gaawF leuumM graL bpaoR khaawngR maaeF theeF saiL ooL bpaL gaawnM jamM bpenM khaawngR cheeM witH waiH thangH mohtL
"Just like the time that I just was coming back from my Buddhist practice class, after I got off the taxi, I lost my mother’s handbag in which she put all the things she needs for her daily life."

อาทิ ยาสามัญประจำตัว เสื้อกันหนาวตอนขึ้นรถทัวร์ กระบอกน้ำร้อน-เย็น กุญแจบ้าน หนังสือธรรมะที่ครูบาอาจารย์เพิ่งให้มา และสิ่งที่สำคัญที่สุด คือ ฟันปลอม ที่ทำให้ฉันรู้สึกผิดมหาศาลกับการลืมกระเป๋าของแม่ในครั้งนี้
aaM thiH yaaM saaR manM bpraL jamM dtuaaM seuuaF ganM naaoR dtaawnM kheunF rohtH thuaaM graL baawkL naamH raawnH yenM goonM jaaeM baanF nangR seuuR thamM maH theeF khruuM baaM aaM jaanM pheerngF haiF maaM laeH singL theeF samR khanM theeF sootL kheuuM fanM bplaawmM theeF thamM haiF chanR ruuH seukL phitL maH haaR saanR gapL gaanM leuumM graL bpaoR khaawngR maaeF naiM khrangH neeH
"For example, [she had] the pills and other medication she took; the sweater she wore on tour buses; her vacuum bottle for hot and cold water; her house keys; the Dharma book which her Buddhist teacher just gave her; and, the most important thing of all, her false teeth. [The false teeth] made me feel the most guilty for forgetting about my mother’s handbag this time."

จริง ๆ แล้วก็ไม่เคยลืมกระเป๋าของแม่เลย เพราะฉันระมัดระวังเป็นที่สุด
jingM jingM laaeoH gaawF maiF kheeuyM leuumM graL bpaoR khaawngR maaeF leeuyM phrawH chanR raH matH raH wangM bpenM theeF sootL
"Really, though, I never forgot my mother’s handbag because I am extremely careful."

ฉันดีใจเป็นล้นพ้น วางใจว่ากลับไปจะต้องเจอกระเป๋าของแม่แน่ ๆ
chanR deeM jaiM bpenM lohnH phohnH waangM jaiM waaF glapL bpaiM jaL dtawngF juuhrM graL bpaoR khaawngR maaeF naaeF
"I was extremely happy; I was confident that when I returned I would find my mother’s handbag for sure."

แต่ฟันปลอมไว้บดอาหารของแม่นี่ซี จะทำอย่างไร
dtaaeL fanM bplaawmM waiH bohtL aaM haanR khaawngR maaeF neeF seeM jaL thamM yaangL raiM
"But what would I do about my mother’s false teeth [that she] uses to chew [her] food?"

หลังจากนั่งรอคอยกว่าชั่วโมงครึ่ง ในที่สุด เราแม่-ลูกก็ทิ้งความหวังไว้ที่เก้าอี้ขนส่งมวลชนตรงนั้น
langR jaakL nangF raawM khaawyM gwaaL chuaaF mo:hngM khreungF naiM theeF sootL raoM maaeF luukF gaawF thingH khwaamM wangR waiH theeF gaoF eeF khohnR sohngL muaanM chohnM dtrohngM nanH
"After sitting and waiting for more than an hour and a half, the two of us – mother and daughter – abandoned all hope right there on the public bus bench."

เมื่อแม่บอกว่า "ช่างมันเถอะ ไม่เป็นไรหรอก ของหายดีกว่าแข้งขาหาย หรือทำใจหาย"
meuuaF maaeF baawkL waaF changF manM thuhL maiF bpenM raiM raawkL khaawngR haaiR deeM gwaaL khaaengF khaaR haaiR reuuR thamM jaiM haaiR
"Then, my mother said, “Well, the heck with it; just never mind. Losing something is better than breaking a leg or an arm or having this heartache.” "

ยึดติดในใจฉันคำนวณว่าจะหาตังค์ไปทำฟันปลอมให้แม่จากไหนดีหนอ
yeutH dtitL naiM jaiM chanR khamM nuaanM waaF jaL haaR dtangM bpaiM thamM fanM bplaawmM haiF maaeF jaakL naiR deeM naawR
"The only thing I could think about was how I was going to get the money to make new false teeth for my mother."

แล้วในที่สุด แม่ก็โพล่งออกมาว่า สงสัยฟันปลอมยังอยู่นะ
laaeoH naiM theeF sootL maaeF gaawF phlo:hngF aawkL maaM waaF sohngR saiR fanM bplaawmM yangM yuuL naH
"Then, finally, my mother out of nowhere said, I think we still have my false teeth."

เพราะก่อนกลับ แม่ได้แยกฟันปลอมไว้ในกระเป๋าอีกใบ ซึ่งมันถูกบรรจุอยู่ในกระเป๋าใหญ่อีกที
phrawH gaawnL glapL maaeF daiF yaaekF fanM bplaawmM waiH naiM graL bpaoR eekL baiM seungF manM thuukL banM jooL yuuL naiM graL bpaoR yaiL eekL theeM
"[This is] because before she got back, my mother took her teeth out and put them in another bag which she then put into a larger handbag."

ฉันโล่งอก ถามแม่ว่า จริงนะ
chanR lo:hngF ohkL thaamR maaeF waaF jingM naH
"I was relieved. I ask my mother, “Is this true?” "

แม่บอกว่าน่าจะจริง เลยทำให้ฉันไม่ค่อยแน่ใจ
maaeF baawkL waaF naaF jaL jingM leeuyM thamM haiF chanR maiF khaawyF naaeF jaiM
"My mother said, “It should be true.” This caused me not quite to believe her."

แม่ฝากฝังเขาไว้กับหลวงตาที่วัด เพื่อให้เล่าเรียนหนังสือ
maaeF faakL fangR khaoR waiH gapL luaangR dtaaM theeF watH pheuuaF haiF laoF riianM nangR seuuR
"His mother entrusted him to a senior monk at the temple so that he could be educated."

หากลังเลที่จะทำพ่อหรือแม่ก็จะดุด่าว่าไม่กตัญญูรู้คุณ ไม่มีเกียรติยศที่จะทำหน้าที่ของตัวเอง
haakL langM laehM theeF jaL thamM phaawF reuuR maaeF gaawF jaL dooL daaL waaF maiF gaL dtanM yuuM ruuH khoonM maiF meeM giiatL dtiL yohtH theeF jaL thamM naaF theeF khaawngR dtuaaM aehngM
"If he were hesitant in doing this to his parents, he would be berated as ungrateful and not acting honorably in the performance of his duty."

เด็กน้อยน้ำตาคลอเต็มเบ้าเมื่อถูกแม่เอ็ดด้วยเสียงดัง
dekL naawyH namH dtaaM khlaawM dtemM baoF meuuaF thuukL maaeF etL duayF siiangR dangM
"The little kid had tears welling up filling his eye-sockets when he got scolded by his mother in a loud voice."

พี่คนโตอาจจะแอบหยิกน้อง เพราะอิจฉาที่น้องมาแย่งเอาความรักจากแม่
pheeF khohnM dto:hM aatL jaL aaepL yikL naawngH phrawH itL chaaR theeF naawngH maaM yaaengF aoM khwaamM rakH jaakL maaeF
"The older sister might have secretly pinched her younger sister because she was jealous that her younger sister came along later and stole her mother's affection."

ฉันรู้สึกคลายใจ สบายใจ เมื่อฉันอยู่ใกล้แม่ของฉัน
chanR ruuH seukL khlaaiM jaiM saL baaiM jaiM meuuaF chanR yuuL glaiF maaeF khaawngR chanR
"I feel relieved and comfortable when I am close to my mother."

ถึงแม้พ่อกับแม่จะไม่ได้เป็นสามีภรรยากันแล้ว แต่พ่อกับแม่ก็ยังเป็นพ่อกับแม่ของลูกเหมือนเดิม
theungR maaeH phaawF gapL maaeF jaL maiF daiF bpenM saaR meeM phanM raH yaaM ganM laaeoH dtaaeL phaawF gapL maaeF gaawF yangM bpenM phaawF gapL maaeF khaawngR luukF meuuanR deermM
"Even though my parents are no longer married, they are still parents to their children."

แม่ไม่ชอบให้พวกเราเล่นโทรศัพท์เวลากินข้าว
maaeF maiF chaawpF haiF phuaakF raoM lenF tho:hM raH sapL waehM laaM ginM khaaoF
"Mother doesn't like us to use the telephone while we are eating dinner."

พัสดุที่แม่ส่งไปให้พี่ตีกลับ เพราะไม่มีที่อยู่ตามที่จ่าไว้บนกล่อง
phatH saL dooL theeF maaeF sohngL bpaiM haiF pheeF dteeM glapL phrawH maiF meeM theeF yuuL dtaamM theeF jaaL waiH bohnM glaawngL
"The package which my mother sent to my brother was returned [to her] because the address indicated on the box did not exist."

เขาจิ๊กเศษตังค์ในเก๊ะของแม่
khaoR jikH saehtL dtangM naiM gehH khaawngR maaeF
"He pilfered some small change from his mother’s drawer."

ด้วยความมั่นใจว่าโอกาสที่จะได้งานทำมีอยู่สูงมาก เมื่อเขากลับไปถึงบ้านเขาจึงรู้สึกเต็มใจที่จะล้างมือให้แม่ของเขา
duayF khwaamM manF jaiM waaF o:hM gaatL theeF jaL daiF ngaanM thamM meeM yuuL suungR maakF meuuaF khaoR glapL bpaiM theungR baanF khaoR jeungM ruuH seukL dtemM jaiM theeF jaL laangH meuuM haiF maaeF khaawngR khaoR
"Confident that he had a strong chance of getting the job, when he got home he felt delighted to wash his mother’s hands."

ฝ่ายแม่รู้สึกประหลาดใจระคนหวั่นใจ เธอส่งมือให้ลูก
faaiL maaeF ruuH seukL bpraL laatL jaiM raH khohnM wanL jaiM thuuhrM sohngL meuuM haiF luukF
"His mother felt both surprise and concern, but extended her hands to her son."

หนุ่มน้อยค่อย ๆ ล้างมือให้แม่
noomL naawyH khaawyF laangH meuuM haiF maaeF
"The boy gently washed his mother’s hands."

เขาเพิ่งรู้สึกว่ามือของแม่นั้นช่างเหี่ยวย่นและเต็มไปด้วยริ้วรอยขูดข่วน
khaoR pheerngF ruuH seukL waaF meuuM khaawngR maaeF nanH changF hiaaoL yohnF laeH dtemM bpaiM duayF riuH raawyM khuutL khuaanL
"For the first time he felt that his mother’s hands were rough and wrinkled and full of cracks, furrows, and scratches."